The London Court of International Arbitration
(LCIA)
Londra Uluslararası Tahkim Mahkemesi’nde Tahkim
Av. Emrehan Everdi & Av. Özgür Milletsever
Kasım 2022
I. GİRİŞ
Tahkim, taraflar arasında doğmuş veya doğabilecek uyuşmazlıkların, geleneksel mahkeme sistemine başvurmak yerine ‘’hakem’’ adı verilen bağımsız kişilerce çözülmesi konusunda tarafların anlaşması ve bu anlaşma sonucundaki hukuki yargılama süreci olarak tanımlanabilir.
Deniz ticaretinde anlaşmazlıkların ve tarafların uluslararası statüsü ulusal mahkemelerin yetkisini ve esnekliğini azaltmaktadır. Başta bu sebeple olmak üzere taraflar, ulusal mahkemeler huzurunda uyuşmazlıklarını çözmek yerine tahkim yoluna başvurmaktadır. Tahkimin geleneksel yargılamaya kıyasla hızlı olması, gizlilik esasına tabi olması ve alanında ihtisas sahibi hakemlerce karara bağlanması sebebiyle avantajları mevcuttur.
Deniz ticareti, uluslararası mal alım-satım ve inşaat sözleşmelerinde Londra Uluslararası Tahkim Mahkemesi (the London Court of International Arbitration) önde gelen tahkim enstitülerinden birisi olarak öne çıkmaktadır.
Aşağıda tahkim yargılamasının işleyişi, ücretleri ve sözleşmelere eklenebilecek tahkim şartı maddeleri ve neden Londra Uluslararası Tahkim Mahkemesi’nin tahkim alanında ön plana çıktığı hususları hakkında detaylı bilgi verilecektir.
II. LONDON COURT OF INTERNATIONAL ARBITRATION (LCIA)
Dünya üzerinde en saygın tahkim merkezlerinden birisi olan Londra Uluslararası Tahkim Mahkemesi (bundan sonra kısaca ‘LCIA’ olarak belirtilecektir) 1892 senesinde kurulmuş ve bünyesinde kurulduğu günden bu yana ihtisas sahibi dünyaca yetkin hukukçuları barındırmıştır. Kurum gerek hakem atamalarında gerekse tahkim yargılamasının usulen doğru bir şekilde yapılması bakımından gerekli çalışmalar yapmakta ve taraflara bu konuda destek vermektedir.
- Tahkim Yargılamasının İşleyişi
Klasik mahkeme yargılama sürecinden farklı olarak, tahkim süreci çok daha hızlıdır. Tahkim sürecini başlatmak isteyen taraf (‘Claimant’ olarak adlandırılır), yazılı bir şekilde tahkim talebini (request for arbitration) LCIA’ya iletir. Bu tahkim talebinde, talep edilen hususlara detaylı bir şekilde yer verilir. Lütfen, ekte yer alan örnek tahkim talebine bakınız (EK-1). Uyuşmazlığın çözümü için hakem(ler) atanır. ‘Respondent’ olarak adlandırılan uyuşmazlığın diğer tarafı, tahkim talebinde yer alan talepler hakkında bilgilendirilir ve uyuşmazlık iddiasına cevap verme hakkı verilir. Uyuşmazlığın taraflarına, destekleyici kanıtlar sunma fırsatı verilir. Tarafların beyanları dinlendikten sonra, hakem(ler) uyuşmazlığı karara bağlayarak, bir hüküm vermektedirler.
Tahkim yargılaması sonucu hakemlerin vermiş olduğu kararlar New York Konvensiyonu uyarında dünya genelinde bağlayıcıdır ve ülkeler çok istisnai olan durumlar haricinde verilen hakem kararının esasına girmeden kararı tanımakta ve tenfiz etmektedirler. Bu anlamda tanıma ve tenfiz süreciyle beraber tahkim yargılama süreci tamamlanmaktadır. Yine New York Konvansiyonu uyarında neredeyse Dünya üzerindeki bütün ülkelerde hakem kararının tanınması ve tenfizi sağlanabilir.
- Süre
Tahkim yargılaması alanında uzman ve ihtisas sahibi hakemler tarafından karara bağlandığı için çoğu durumda temyiz mekanizmasına yer verilmemiştir. Bu sebeple hakemlerin verdiği kararlar aleyhine istisnai temyiz durumları haricinde itiraz etme mekanizması kurulmamıştır. Bu durum tahkim yargılamasının süresini oldukça kısaltmaktadır. Ortalama bir tahkim yargılaması LCIA verilerince 1 milyon Amerikan Doları’na kadar olan uyuşmazlıklar için ortalama 10 ay sürmektedir[1]. 1-10 milyon Amerikan Doları arasında uyuşmazlıklar ise ortalama 14 ay arasında karara bağlanmaktadır[2].
Ayrıca, Tahkim şartında taraflar, tüm uyuşmazlıklar veya belirli bir uyuşmazlık için hızlı bir sürecin izlenmesi konusunda anlaşabilirler. Örneğin, uyuşmazlık miktarının düşük olduğu durumlarda genellikle taraflar tahkim talebine cevap vermek, savunma yapmak veya delil sunmak için daha kısa süreler belirleyerek tahkim sürecini hızlandırabilmektedirler.
LCIA, elektronik başvuru sistemine geçtiği için tahkim taleplerini artık online olarak kabul etmektedir ve böylece tahkim süreci daha hızlı bir şekilde ilerlemektedir.
LCIA kuralları, hakemlerin uyuşmazlığın esasına ilişkin verecekleri kararlar bakımından üç aylık bir zaman sınırı öngörür. Bir başka ifadeyle, LCIA, hakemleri, taraflarca (sözlü veya yazılı olarak) son beyanın sunulmasını takiben üç ay içinde kararlarını vermeye teşvik etmektedir.
- Ücret
Her yargılamada olduğu gibi, tahkim yargılamasında tarafların yapacağı masrafların yargılama başında hesaplanması zor olsa da, idari masraflar ve hakem masrafları bakımından uyuşmazlık miktarları baz alınarak aşağıdaki veriler dikkate alınabilir:
LCIA raporu[3]
LCIA’nın idari ücretleri ve atadığı hakemler tarafından alınan ücretler, uyuşmazlığın değerine dayanmamaktadır. LCIA güncel başvuru ücreti 1.950 İngiliz Sterlini’dir. Bu nedenle, tabloda görüleceği üzere LCIA diğer tahkim seçeneklerine göre daha az masraflı ve hızlı bir tahkim süreci sunmaktadır.
III. TAHKİM ŞARTI
Tarafların tahkim yoluna başvurabilmeleri için sözleşme yoluyla bu konuda karar almaları ve uyuşmazlığın kaç tane hakemle, nerede ve hangi hukuk uygulanarak çözüleceğine karar vermeleri gerekmektedir. Aşağıda Türkçe ve İngilizce olarak bir tahkim şartı maddesi örneği verilmiştir, ancak müvekkil ile daha detaylı bir istişare yapılarak bu maddenin tekrar ele alınması ve yazılması gerekmektedir:
| İşbu sözleşmeden veya işbu sözleşmeye bağlı olarak çıkabilecek her türlü uyuşmazlık Londra Uluslararası Tahkim Mahkemesi Tahkim Kurallarına göre, bahsi geçen Kurallara uygun olarak bir veya daha fazla hakem atanmak suretiyle nihai olarak ……. Hukuna göre çözümlenecektir. |
IV. SONUÇ
Deniz hukukunun karakteri itibariyle gerek yargılamanın hızlı ilerlemesi gerekse kaybeden tarafın milliyeti fark etmeksizin kararın tanınması ve tenfizi imkanı sebebiyle tahkim yargılaması tercih edilen bir yargılama türüdür. LCIA bu konuda özellikle deniz ticaretine ilişkin uyuşmazlıklarda en çok tercih edilen kurumların başında gelmektedir. Bu bilgi notunda bahsedilen hususlar bakımından detaylı görüşmek ve prosedür hakkında daha fazla bilgi almak isterseniz size daha fazla bilgi vermekten memnuniyet duyarız.
Saygılarımızla,
Av. Emrehan Everdi & Av. Özgür Milletsever
[1] The London Court of International Arbitration, Costs and Duration: 2013-2016 raporu sayfa 9.
[2] Ibid
[3] LCIA, https://www.lcia.org/News/lcia-releases-updated-costs-and-duration-analysis.aspx.